Voeding: vetten

Vetten zijn een bron van energie en essentieel voor een gezond voedingspatroon. Vetten leveren bouwstenen en vitaminen voor je lichaam. Toch hebben vetten over de afgelopen jaren geen al te goede reputatie gekregen. In dit artikel zal duidelijk gemaakt worden wat vetten nou precies zijn, waarom je vet nodig hebt, van welke soorten vet je beter van af kan blijven en wat de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid is.

Dit artikel is geen dieetadvies! Wanneer je advies wilt over jouw dieet neem dan contact op met een diëtist of je huisarts.

Wat zijn vetten?

Vetten zijn een bron van vitamine A, vitamine D, vitamine E en essentiële vetzuren. Je kan een onderscheid maken tussen onverzadigd en verzadigde vetten, dit zijn vetzuren die in de ene of andere categorie vallen op basis van hun scheikundige structuur. Vet wat zich in voedingsmiddelen bevindt bestaat altijd uit een combinatie van beide. 

Verzadigde vetten

Verzadigde vetten zitten vooral in dierlijke producten, zoals vet vlees, volle melkproducten en volvette kaas. Ook zit er veel verzadigd vet in koek, gebak en snacks. Deze verzadigde vetten verhogen het LDL-cholesterol van het bloed. Een te hoog LDL-cholesterol kan resulteren in problemen met de bloedvaten. Om de kans te verlagen dat dit gebeurt is het van belang om zoveel mogelijk verzadigde vetten te vervangen door onverzadigde.

Onverzadigde vetten

Onverzadigd vet past in een gezond voedingsschema aangezien deze het LDL-cholesterol verlaagt. Vet dat zacht of vloeibaar is bij kamertemperatuur bevat veel onverzadigd vet. Denk aan vloeibare bak- en braadproducten en margarine in een kuipje. Ook in vis en noten komen veel onverzadigde vetten voor.

Waarom heb je vet nodig?

Vetten zijn essentieel voor een gezond voedingspatroon. Vet levert energie aan je lichaam die het nodig heeft om te functioneren. Vetzuren zijn de bouwstenen van je cellen en beschermen deze tegen ongewenste indringers. Voor een goede werking van de ogen, hersenen en spieren zijn vetten noodzakelijk. De meeste vetten worden door je lichaam zelf aangemaakt, maar er zijn er een aantal die je uit je voeding moet halen. De vetten die je lichaam niet aanmaakt heten essentiële vetzuren, waarvan het belangrijk is dat je deze via voeding binnenkrijgt. Verder levert vet vitamines op, zoals vitamine E, A en D. Deze vitamines zijn in vet oplosbaar en krijg je daarom ook alleen binnen via vet.

Aanbevolen hoeveelheid

De geadviseerde hoeveelheid vet die iemand binnen mag krijgen wordt meestal uitgedrukt in energieprocent (het aandeel in het aantal calorieën dat het eten levert). Minder dan 10 energieprocent verzadigd vet betekent bijvoorbeeld dat je niet meer dan 10 procent van alle calorieën die je consumeert uit verzadigd vet mag bestaan. Er is echter geen ondergrens gesteld voor verzadigde vetten. Hoe minder hoe beter.

Minimale hoeveelheid

Volgens de voedingsnorm wordt de minimale behoefte vet geschat op 20 energieprocent. Dit is noodzakelijk om voldoende essentiële vetzuren binnen te krijgen, zoals linolzuur en alfalinoleenzuur. Met deze hoeveelheid worden ook de belangrijke vitamines binnengehaald.

Maximale hoeveelheid

De maximale hoeveelheid vet die iemand mag binnenkrijgen is volgens de gezondheidsraad 40 energieprocent. Deze norm is zo gesteld omdat een eetpatroon met veel vet overgewicht kan veroorzaken. Of het nou verzadigde of onverzadigde vetten zijn, maakt voor het aantal calorieën niet uit. Voor iemand die overgewicht heeft of daartoe neigt is de maximale hoeveelheid 35 energieprocent.

Vetten en sporten

Vetten hebben net als koolhydraten de functie om energie te leveren. Vet levert echter meer energie per gram op dan koolhydraten: 9 kcal per gram in plaats van 4 kcal per gram. Hoe meer vet er in de voeding zit, hoe sneller de totale hoeveelheid energie oploopt. Het lichaamsvet en vetten uit de voeding zijn cruciaal als energiebron bij inspanning met lage en hoge intensiteit. Vetten zijn dus voor sporters een essentiële energiebron en zelfs de belangrijkste bron van energie tijdens rust en herstel. 

Bronnenlijst

De Nederlandse Hartstichting. (z.d.). Lees over verschillende vetten in voeding. Hartstichting. Geraadpleegd op 18 oktober 2022, van https://www.hartstichting.nl/gezond-leven/gezond-eten/vetten

Rolvink, R. (2021, 3 juni). Vetten: essentieel, maar liever niet te veel. Geraadpleegd op 18 oktober 2022, van https://www.consumentenbond.nl/gezond-eten/vetten

Vetten. (2022, 3 juni). FIT.nl. Geraadpleegd op 18 oktober 2022, van https://www.fit.nl/vetten

Vetten | Gezond Leven. (z.d.). Geraadpleegd op 18 oktober 2022, van https://www.gezondleven.be/themas/voeding/focus-op-voeding-niet-voedingsstoffen/voedingsstoffen/vetten

Voedingscentrum. (z.d.). Vetten. Geraadpleegd op 18 oktober 2022, van https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vetten.aspx