Autisme in de sportpraktijk: wat werkt en wat niet?
Voor volwassenen met een autisme spectrum stoornis (ASS) kan sporten een hulpmiddel zijn om stress te verminderen, sociale contacten op te bouwen en zelfvertrouwen te vergroten. Uit onderzoeken blijkt dat aangepaste sportprogramma’s de kwaliteit van leven verbeteren en emotionele verwerking ondersteunen. Maatwerk, voorspelbaarheid en aandacht voor prikkelgevoeligheid zijn belangrijk als je iemand met autisme coacht in de sportzorg.
Geschikte sporten
De keuze voor sporten hangt af van persoonlijke voorkeuren en prikkelgevoeligheid:
- Individuele sporten zoals hardlopen, zwemmen of golf kunnen mensen met autisme rust en focus bieden.
- Denksporten zoals schaken of bridge combineren mentale uitdaging met sociale interactie zonder fysieke overprikkeling.
- Aangepaste teamsporten kunnen ook geschikt zijn bijvoorbeeld door in kleine groepen te werken met duidelijke regels.
- Vechtsporten zoals judo kunnen ook geschikt zijn. Hier staan vaste rituelen en respect centraal.
Deze lijst is natuurlijk niet uitputtend! Geschikte sporten zijn natuurlijk persoonlijk. Stem dit af met je deelnemer en probeer ook vooral verschillende dingen uit! Het belangrijkste is dat je duidelijk communiceert en planmatig te werk gaat.
Ervaringsverhalen
Deelnemers aan specifieke programma’s zeggen dat ze verbeteringen in sociaal contact merken, dat ze emoties beter herkennen en dat ze zich fysiek fitter voelen. Een wekelijkse sportles kan ook al leiden tot minder angstgevoelens en meer zelfredzaamheid!
Uit praktijkvoorbeelden blijkt dat volwassenen met autisme baat hebben bij sporten die aansluiten bij hun interesses en belevingswereld. Denk bijvoorbeeld aan game-omgevingen, fantasywerelden, specifieke fascinaties en interesses waar een coach op kan aansluiten in de sportbeoefening. Zo kan iemand met een detailgerichte focus uitblinken in handboogschieten, terwijl een ander juist behoefte heeft aan herhalende bewegingen zoals zwemmen of roeien.
Zie hieronder een filmpje met tips hoe je mensen met autisme kunt begeleiden in de sportbeoefening!
Praktische tips voor coaches
Voor coaches die werken met volwassenen met autisme is het belangrijk om een rustige en voorspelbare omgeving te bieden. Kies daarom bij voorkeur tijdstippen waarop het rustig is en zorg indien mogelijk voor aparte kleedkamers om overprikkeling te voorkomen. Pas het materiaal aan waar nodig, bijvoorbeeld door oordoppen aan te bieden tegen geluidsoverlast of door sporters hun eigen vertrouwde materialen te laten gebruiken. Communiceer duidelijk en concreet: vermijd beeldspraak zoals “speel als een leeuw” (zie het filmpje voor meer voorbeelden) en verdeel moeilijke oefeningen in kleinere stappen. Stem de training af op individuele doelen, zoals het verbeteren van omgang met emoties of het aangeven van persoonlijke grenzen. Vermijd daarbij ook fel licht en harde muziek en bouw voldoende rustmomenten in.
De meerwaarde van Stichting Sport Care Plus
Stichting Sport Care Plus biedt échte sportzorg op maat voor mensen met autisme. De organisatie combineert sport en zorg, en kijkt samen met de sporter naar diens mogelijkheden en behoeften. Sport Care Plus onderscheidt zich door:
Toegankelijkheid: Sport Care Plus maakt sporten mogelijk voor mensen die elders vaak buiten de boot vallen, bijvoorbeeld vanwege prikkelgevoeligheid of behoefte aan extra structuur.
Individuele begeleiding: Er wordt altijd gekeken naar wat iemand nodig heeft om optimaal te kunnen sporten. Drempels worden samen weggenomen, zodat de sporter zich volledig kan richten op eigen ontwikkeling.
Coaches met expertise: Een goede klik met de coach is essentieel. Sport Care Plus zorgt voor coaches die ervaring hebben met autisme en weten hoe ze een veilige, prikkelarme en gestructureerde omgeving kunnen creëren.
Maatwerk in sportaanbod: Er zijn geen standaardoplossingen; het sportaanbod wordt afgestemd op de wensen en kwaliteiten van de sporter.
Sport als middel tot persoonlijke groei: Sporten is niet het doel op zich, maar het middel om persoonlijke vaardigheden te verbeteren, zoals zelfvertrouwen, sociale interactie en het verdragen en verwerken van emoties en gevoelens.
Ben je of ken je iemand met autisme die graag wil sporten maar dit lastig vindt? Neem contact met ons op! Stap voor stap kijken we naar wat bij hem / haar past! Laten we kennismaken! Neem contact met ons op.
Bronnen:
Autisme – Bewegen voor je brein
Vrijetijdsprogramma’s bij ASS bij volwassenen – Richtlijn – Richtlijnendatabase
NVA – Ervaringen met autisme en sport
Sportindebuurt
‘Wat zet een autist aan tot sport en meer beweging?’ … autisme, sport en stress – Tistje
Hoe lichaamsbeweging kan helpen bij autisme